معرفي قطعات موتور و كاربرد آنها

بدون شك مي‌دانيد كه مهمترين قسمت خودرو موتور است و اگر در خودرو نباشد هرگز تكان نخواهد خورد. موتور اتومبيل از قطعات مختلفي تشكيل شده است و اگر مي‌خواهيد موتور خودرو را بشناسيد، بهتر است ابتدا در مورد قطعات اصلي موتور خودرو شناخت كافي داشته باشيد.

معرفي قطعات موتور و كاربرد آنها، موضوع اين مقاله است.

سيلندر در موتور

سيلندر يك سيلندر توخالي از چدن يا آلومينيوم است كه در آن انفجار سوخت رخ مي‌دهد و در واقع اساس موتور ماشين را تشكيل مي‌دهد.

براي هر موتوري كه از پيستون استفاده كند، سيلندر يك قطعه حياتي و ضروري است زيرا فضاي لازم براي رفت و برگشت پيستون را فراهم مي‌كند. آب بندي سعي دارد اصطكاك بين سطح داخلي سيلندر و پيستون را به حداقل برساند، زيرا از اتلاف انرژي جلوگيري مي‌كند و همچنين سيلندر را از نشت هوا و روغن مهر و موم مي‌كند.

عموماً موتور خودرو ها مجهز به چندين سيلندر با آرايش خاص هستند كه به آنها بلوك سيلندر مي‌گويند. بسته به چيدمان سيلندرها، اين چيدمان مي‌تواند بصورت خطي، زاويه دار، V شكل، VR،شكل W،تخت، شعاعي يا ستاره‌اي شكل و يا حتي چرخان باشد.

شكل، اندازه، محل قرارگيري و طرح سيلندرها با توجه به اندازه و عملكرد موتور و همچنين كارايي آن تعيين مي‌شود.

بلوك سيلندر هيوندا

سرسيلندر

جز ديگري كه در موتور خودروهاي احتراق داخلي مورد نياز است، سر سيلندر ناميده مي‌شود. اين قسمت در قسمت بالايي و روي بلوك سيلندر قرار دارد و مجموعه سوپاپ ها و منيفولدها روي آن جمع شده است.

سرسيلندر را مي‌توان مكمل سيلندر دانست. اين قسمت روي بلوك سيلندر قرار گرفته و محفظه احتراق پيستون را تأمين مي‌كند. در واقع پيستون به داخل بلوك سيلندر و سرسيلندر منتقل مي‌شود و اين سرسيلندر است كه مقاومت خود را در برابر احتراق و گرماي توليد شده در داخل موتور نشان مي‌دهد.

البته اين قسمت محدوده تحمل فشار دارد و مطمئناً بيش از حد استاندارد اين محدوده باعث آسيب‌ديدگي و اصطلاحاً سوختگي سرسيلندر مي‌شود. در اين حالت، تنها راه حل معمولاً تعويض سرسيلندر است. اين نشان دهنده اهميت سرسيلندر است زيرا اگر موتور دستكاري، تعويض، تعمير يا باز شود، سر سيلندر به طور كلي بررسي مي‌شود.

سرسيلندر ماكسيما

واشر سرسيلندر

از واشر سرسيلندر براي اتصال صحيح سيلندر و سرسيلندر و جلوگيري از نشت آب از بلوك سيلندر استفاده مي‌شود. واشر سرسيلندر وظيفه آب بندي محفظه احتراق سوخت را بر عهده دارد و باعث مي‌شود روغن و آب بدون مخلوط شدن به گردش درآيند. اين قطعه كه يكي از اصلي‌ترين قطعات موتور خودرو است، از پنبه نسوز و فولاد و مس با كيفيت ساخته شده است.

گفته مي‌شود كه آب بندي واشر سرسيلندر بسيار مهم است زيرا اين قسمت براي جلوگيري از نشت گاز، سر سيلندر را با بدنه موتور ادغام مي‌كند و عملاً باعث افزايش كارايي موتور مي شود.

اگر اتومبيل شما آب و روغن را قاطي كند، آب از اگزوز خارج مي‌شود، نيروي كشش و قدرت كافي ندارد، بدون دليل دير روشن مي‌شود يا حتي مي‌جوشد، احتمال سوختن واشر سرسيلندر وجود دارد. سوزاندن واشر سرسيلندر اصطلاحي است كه به تغيير شكل اين قطعه در اثر عوامل مختلف از جمله عملكرد نادرست ترموستات، نشتي در سيستم آب و تخليه رادياتور اتومبيل، فشار به موتور و توجه نكردن به آمپر اتومبيل اشاره دارد.

نكته مهم هنگام سوزاندن واشر سرسيلندر عدم استفاده از اتومبيل و بردن سريع آن با يدك كش به تعميرگاه است، در غير اين صورت اصلاً دور از انتظار نيست كه خسارت بيشتري به موتور خودرو وارد شود و هزينه تعمير آن نيز چند برابر شود.

واشر سرسيلندر به يك باره نمي‌سوزد اما آب رادياتور گرم مي‌شود و آسيب به واشر چند دقيقه پس از رسيدن آمپر به خط قرمز شروع مي‌شود. در چنين شرايطي بهتر است ماشين را بلافاصله به تعميرگاه بكشيد.

ميل لنگ در موتور

يكي ديگر از اجزاي مورد استفاده در موتور خودروهاي احتراق داخلي ميل لنگ است كه وظيفه تبديل حركت خطي پيستون به حركت چرخشي را بر عهده دارد.

مواد ميل لنگ بايد به گونه‌اي باشد كه به سرعت در هوا خنك شود و تعداد لنگ‌ها با تعداد سيلندرهاي خودرو ارتباط مستقيم داشته باشد. تعداد ميل لنگ در موتورهاي خطي برابر با تعداد سيلندرها و در موتورهاي خورجيني نصف تعداد سيلندرها است.

يكي از دلايل طراحي سيلندر اتومبيل به صورت خورجيني، طول ميل لنگ است زيرا اگر تعداد زيادي سيلندر به صورت خطي در كنار يكديگر قرار بگيرند  طول ميل لنگ به ميزان قابل توجهي افزايش مي‌يابد. اين در حالي است كه در موتورهاي خورجيني اين طول نصف مي‌شود.

در يك طرف ميل لنگ قطعه‌اي به نام فلايويل قرار دارد كه لرزش ميل لنگ را ميگيرد و در طرف ديگر ميل لنگ قرار دارد. ميل لنگ به طور كلي از تركيبي از فولاد و فلزات سخت ساخته شده است تا علاوه بر داشتن مقاومت بالا، سريع با هوا نيز واكنش نشان دهد.

ميل لنگ تويوتا

پيستون

پيستون قسمت ديگري از سيستم احتراق خودرو است كه نيروي احتراق را به پايين سيلندر به سمت ميل لنگ منتقل مي‌كند. پيستون متصل به شاتون، حركت خطي را به حركت چرخشي تبديل مي‌كند.

براي ساخت پيستون از آلياژ آلومينيوم يا چدن استفاده مي‌شود كه هر يك از آنها داراي ويژگي‌هاي مثبت و منفي هستند. آلومينيوم سبك است و ضريب انتقال حرارت بالايي دارد كه داراي معايبي از جمله انبساط زياد و قيمت بالا است. چدن همچنين قيمت پايين‌تر و انبساط كمتري نسبت به آلياژهاي آلومينيوم دارد.

پيستون‌ها مانند ساير قطعات خودرو آسيب مي‌بينند، بنابراين اگر اصطكاك بين سيلندر و پيستون زياد باشد، حركت رفت و برگشتي عملاً دشوار است و باعث مي‌شود سيلندر و پيستون آسيب ببيند و قطعه به مرور زمان فرسوده شود.

شاتون

شاتون يكي ديگر از اجزاي موتور احتراق داخلي است كه ميل لنگ را به پيستون متصل مي‌كند، انتهاي كوچك آن به پيستون و انتهاي بزرگ آن به ميل لنگ متصل است. اين قطعه به دليل مقاومت و قدرت بالا شناخته شده است و به همين دليل از فولاد سخت ساخته شده است.

شاتون در تبديل حركت رفت و برگشت پيستون به حركت چرخشي ميل لنگ نقش دارد و در صورت شكسته شدن، حركت چرخشي خودرو مختل مي‌شود. خود شاتون از ۳ قسمت از ياتاقان‌هاي بزرگ، كوچك و بدنه تشكيل شده است و بسيار سخت طراحي شده است زيرا در معرض ضربات مداوم و شديد است.

آسيب رسيدن به اين قطعه صدمات جبران ناپذيري به موتور خودرو وارد مي‌كند. بنابراين، ضروري است كه اگر صداهاي غيرطبيعي از ماشين شما خارج مي شود، قطعات فلزي از موتور خارج مي‌شود يا روغن كاري انجام مي‌شود، حتما شاتون اتومبيل خود را بررسي كنيد و مطمئن شويد كه مشكلي براي اين قسمت وجود ندارد.