آرشیو آبان ماه 1400

يكي از اين قطعات اصلي و مهم، سر سيلندر خودرو است، كه در مكالمات تعميركاران و خدمات اين حرفه، قطعه‌اي شناخته شده و پركاربرد است كه مي‌تواند دليل محكمي براي اهميت آن باشد. بعلاوه، همه كارشناسان معمولاً به مالكان وسايل نقليه مختلف توجه و مراقبت دقيق از سرسيلندر و خودداري از انجام كارهايي را كه مي‌تواند به اين قطعه آسيب برساند، تأكيد مي‌كنند.

قلب هر خودرويي در وسط موتور آن مي‌تپد و همان اندازه كه نوع موتور بر عملكرد و كارايي خودرو تأثير گذار است، سلامت آن بر سلامت ساير قسمت‌هاي خودرو و به طور كلي قسمت فني آن نيز تأثير مي‌گذارد. موتور خودرو از چندين قسمت تشكيل شده و يك سيستم پيچيده و حرفه‌اي است.

سيستمي كه در آن هر جز در سلامت و عملكرد موتور نقش حياتي دارد. برخي از قطعات موتور و كيفيت آن‌ها نيز بر سلامت و عملكرد ساير قطعات و سيستم‌هاي خودرو تأثير مي‌گذارد و هرگونه خرابي در آن‌ها مي‌تواند به سيستم‌هاي ديگري به جز خود موتور آسيب برساند.

دانستن جزئيات بيشتر در مورد اين قسمت و عملكرد و كاربرد آن در موتور ممكن است رعايت نكات ايمني مربوط به آن را آسان‌تر كند. بنابراين بياييد نگاهي دقيق‌تر به نحوه عملكرد سرسيلندر بيندازيم.

عملكرد سرسيلندر 

سرسيلندر همانطور كه از اسمش پيداست بخشي از بلوك سيلندر است. اگر به بلوك سيلندر بدون لوازم جانبي دقت كنيد، متوجه باز بودن سطح فوقاني خواهيد شد. سرسيلندر اين سطح را مي‌پوشاند و محفظه احتراق را در داخل سيلندرها تشكيل مي‌دهد. اين قسمت فلزي كه يكي از اجزاي ثابت موتور است و روي بلوك سيلندر پيچ مي‌شود، علاوه بر عايق بندي سيلندر، وظيفه جلوگيري از خروج گازها از سيلندرها را براي احتراق مناسب مخلوط سوخت و گاز بر عهده دارد.

اجزاي سر سيلندر

سر سيلندر همچنين اجازه مي‌دهد تا سوخت در زمان مناسب به طور موقت در سيلندر تزريق شود و دود از محفظه احتراق خارج شود. به اين ترتيب، سر سيلندر داراي مجاري مختلفي براي تزريق سوخت و آب، خروج دود و ورود هوا است. اين قطعه داراي بخش‌هاي مختلفي است كه شامل موارد زير است:

• محل بسته‌شدن و قرار دادن شمع‌ها، اين قسمت بسته به نوع سرسيلندر در قسمت‌هاي كناري يا بالايي آن نصب مي‌شود.
• سوپاپ‌ها، گيت‌هاي سوپاپ‌ها، سيت‌سوپاپ‌ها، ميل سوپاپ و فنرها كه به منظور نصب سوپاپ‌ها روي سر سيلندر در جاي مخصوص خود نصب مي‌شوند.
• مجاري آب و روغن.
• منيفولدها، كه شامل نازل‌هاي اگزوز و لوله‌هاي ورودي سوخت به داخل سيلندر است.
• محل بستن ترموستات

بنابراين، بسياري از قطعات از طريق سر سيلندر به موتور متصل مي‌شوند. قطعاتي كه در عملكرد و كيفيت موتور نقش مهمي دارند. اين قطعات شامل سوپاپ، بادامك، ميل سوپاپ و ميل بادامك، ميل لنگ و شمع و لوازم جانبي آن‌ها مي‌باشد.

جنس سر سيلندر

همانطور كه در بالا ذكر شد، سرسيلندرها قطعات ساكن يك خودرو هستند كه توسط شركت‌هاي توليد كننده قطعات خودرو توليد مي‌شوند. سر سيلندر از مواد با كيفيت بالا مانند آلياژهاي آلومينيوم و آلياژهاي آهن (چدن) به روش تزريق و ريخته‌گري ساخته شده است. اين قسمت از ماشين اغلب به صورت يك تكه يا براي موتورهاي سنگين به چند قطعه ريخته مي‌شود و سپس تراشيده و به شكل دلخواه پرداخت مي‌شود.

سوختن سر سيلندر

به دليل قرارگيري محفظه احتراق موتور به عنوان گرمترين قسمت موتور درون سيلندر، اين قسمت بايد در هنگام كار خودرو گرماي زيادي را تحمل كند. هنگامي كه سر سيلندر براي مقاومت در برابر آن گرم مي‌شود، مي سوزد. همچنين، اگر موارد زير در نظر گرفته نشود، ممكن است سر سيلندر آسيب ديده و بسوزد:

سوختن سر سيلندر

• عدم رعايت ترتيب بستن پيچ‌ها هنگام باز و بسته شدن سيلندر
• وقتي گرم است باز شود
• فشار بيش از حد به سيلندر
• نقص در مسيرهاي جريان آب و روغن در سر سيلندر
• نقص احتمالي در سر سيلندر اتومبيل

عيب‌هاي سر سيلندر

اگر مي‌خواهيد سر سيلندر را عيب يابي كنيد، بايد با علائم خرابي سرسيلندر بيشتر آشنا شويد. در ادامه قصد داريم به طور كامل با نقص‌هاي احتمالي اين قسمت از ماشين و راه حل‌هاي مقابله با آن آشنا شويم.

ترك خوردن

به منظور يافتن ترك‌هاي احتمالي در سر سيلندر و سطح نشيمن سوپاپ، مي‌توانيد با استفاده از يك اسپري مخصوص، قطعات مشكوك به ترك خوردگي را بررسي كنيد. اگر مقدار ترك بسيار كم بود، با چسب قابل ترميم است. اما اگر ترك زياد باشد، بايد سر سيلندر را تعويض كنيد.

تابيدگي

يكي از رايج ترين نقايص سر سيلندر مربوط به تابيدگي آن است. اگر علائم زير را مشاهده كرديد، به اين معني است كه سر سيلندر شما تاب خورده است.

• كاهش يافتن كشش موتور
• گرماي بيش از حد موتور و مخلوط كردن آب و روغن
• حباب هاي هوا در رادياتور
• سوختن واشر سرسيلندر

كربناسيون

اگر موتور به طور ناقص احتراق ميكند، رسوبات كربن در پايين پيستو ، سوپاپ و محفظه احتراق تشكيل شده است. اين لايه رسوب حجم تراكم را كاهش ميدهد و بنابراين نسبت تراكم را افزايش مي‌دهد و در نتيجه سر سيلندر مي‌سوزد. به منظور حذف رسوبات كربن، مي‌توانيد از ۴ روش زير استفاده كنيد كه عبارتند از:

واشر سر سيلندر سوخته

استفاده از مواد شيميايي

در اين روش ابتدا بايد موتور اتومبيل را روشن كرده و پس از رسيدن به دماي طبيعي آن را خاموش كرده و شمع موتور را باز كرده و مقداري مواد شيميايي مخصوص در آن بريزيد و پس از ۱۰ ساعت موتور را روشن كنيد تا رسوبات تشكيل شده از اگزوز خارج شود. همچنين مي‌توانيد از مواد شيميايي به عنوان مكمل در مخزن سوخت استفاده كنيد.

استفاده از اكسيژن

براي استفاده از اين روش، ابتدا بايد بنزين را درون كاربراتور تخليه كنيد و سپس شمع‌ها را باز كنيد تا اكسيژن را از طريق يك لوله مسي به داخل سيلندر هدايت كنيد. ورود اكسيژن به داخل سيلندر باعث واكنش شيميايي آن با رسوبات كربن و تبديل كربن به گاز اسيد سيتريك مي‌شود.

استفاده از دستگاه سند بلاست

براي استفاده از اين روش ابتدا بايد مسير آب و روغن را ببنديد و مقداري گريس روي سطح سر سيلندر بزنيد تا پودر سنباده يا پودر شيشه با كمك دستگاه سند بلاست روي سطح مورد نظر پاشيده شود. اين مواد در تماس با كربن باعث از بين رفتن و جدا شدن رسوب مي‌شوند.

از دريل و برس استفاده كنيد

در اين روش بايد رسوبات كربن با استفاده از دريل دستي يا برقي و برس كاملاً از بين برود.

گشاد شدن، سوختن و خوردگي سوپاپ و گيت سوپاپ

اگر موتور خودرو فرسوده باشد، در سيستم سوپاپ سيلندر خوردگي ايجاد مي‌شود و در چنين مواردي بايد سرسيلندر تعويض شود.

https://estokdehnamaki.com/

مي‌توان سرسيلندر را به عنوان يك قطعه فلزي در نظر گرفت كه روي بلوك سيلندر نصب شده تا از ورود گازها در زمان لازم در روند كار موتور اتومبيل جلوگيري كند و همچنين ورود موقت سوخت و خروج دود را فراهم كند.

البته سرسيلندر در اين كارها تنها نيست و اين كارهاي مهم را با كمك واشر سرسيلندر، سوپاپ و ميل سوپاپ انجام مي‌دهد.

علاوه بر اين، سر سيلندر به دليل تماس مداوم با دماي بالاي اشتعال، نياز به خنك سازي دارد و اين وظيفه بر عهده سيستم خنك كننده خودرو است. به دليل وجود سوپاپ‌ها در سر سيلندر و چرخش مداوم ميل سوپاپ، ميل سوپاپ به روغن كاري نياز دارد.

سر سيلندر اگرچه بايد از فلز ساخته شود اما بايد داراي وزن كمي باشد زيرا اگر وزن آن خيلي زياد شود، قادر به حركت آنقدر سريع نيست كه بتواند كار خود را انجام دهد. اين قطعه بايد ظرفيت لازم براي حفظ عملكرد براي چندين سال را داشته باشد و نيازي به تعويض‌هاي كوتاه مدت ندارد.

خوشبختانه توليدكنندگان به فرمولي براي ساخت چنين قطعه‌اي رسيده‌اند. مي‌توان گفت كه آلومينيوم بهترين ماده براي ساخت سرسيلندر است كه حداقل ۵ سال عملكرد خود را حفظ مي‌كند. البته يك نمونه آهني نيز وجود دارد كه ممكن است حتي عمر طولاني‌تري داشته باشد.

دلايل خرابي سرسيلندر

اگرچه سرسيلندر به طور مداوم در معرض دماي بالاي محفظه احتراق قرار دارد، آلياژ آن به گونه‌اي است كه در شرايط عادي و با عملكرد مناسب قطعات خنك كننده و روغن كاري، از جمله سلامت پمپ روغن (اويل پمپ)، پمپ آب (واتر پمپ) و رادياتور، براي بسياري از افراد سال‌ها بدون هيچ مشكلي كار خواهد كرد.

خرابي سرسيلندر

از طرف ديگر، اگر به هر يك از اين قطعات آسيب برسد، مي‌تواند منجر به خرابي سرسيلندر شود. مهمترين دشمن سرسيلندر جوش آوردن ماشين است. دماي بيش از حد موتور باعث مي‌شود كه سر سيلندر به مرور زمان دچار تاب شود و نتواند وظيفه خود را در مورد آب بندي محظه احتراق انجام دهد.

البته اين كار به سرعت اتفاق نمي‌افتد و معمولاً در ابتدا واشر سرسيلندر آسيب مي‌بيند، اما اگر ماشين به مدت طولاني به جوش آوردن ادامه دهد يا دماي موتور بيش از حد زياد شود، در نهايت به سرسيلندر آسيب مي‌رساند.

براي جلوگيري از خراب شدن سرسيلندر چه بايد كرد؟

مهمترين اصل در نگهداري اجزاي موتور كه يكي از مهمترين آن‌ها سر سيلندر است، توجه به كيفيت عملكرد سيستم‌هاي روغن كاري و خنك سازي است. اگر سيستم خنك كننده متشكل از يك فن، رادياتور، پمپ آب و سنسور دما به درستي كار نكند، با افزايش دماي موتور، خطر آسيب به سر سيلندر و ساير اجزاي موتور مانند واشر سيلندر، پيستون و شاتون‌ها افزايش مي‌يابد.

آيا سبك رانندگي مناسب در سلامت سر سيلندر تأثير دارد؟

يكي از مواردي كه بايد در طول عمر سر سيلندر خود به خاطر بسپاريد، بهبود نحوه اداره و برخورد با خودرو است. هنگامي كه موتور سرد است، قطعات فلزي آماده انبساط ناگهاني نيستند، بنابراين بايد از استفاده بيش از حد از گاز در اتومبيل تازه روشن شده خودداري شود. همچنين، رانندگي با سرعت زياد براي مدت طولاني باعث افزايش فشار داخل سيلندر مي‌شود و در نتيجه آستانه تحمل فلز كاهش مي‌يابد و آسيب پذيري آن با همان عامل افزايش مي‌يابد.

سرسيلندر تراش خورده

نگهداري كافي از سيستم خنك كننده و روغن كاري موتور نيز مي‌تواند باعث افزايش طول سر سيلندر شود.

نشانه‌هاي خرابي سرسيلندر

وقتي سر سيلندر تاب برميدارد ابتدا مي‌توان به جاي تعويض آن را تعمير كرد. بدين منظور سر سيلندر باز و ماشين كاري مي‌شود تا سطح آن يكنواخت باشد. پس از اين، بايد يك واشر سرسيلندر ضخيم‌تر روي موتور نصب شود. با اين حال، سر سيلندر تعمير شده معمولاً نمي‌تواند مانند يك سر سيلندر جديد عمل كند و در نهايت باعث مشكلاتي مي‌شود كه نياز به تعويض سر سيلندر دارد.

زمان

زمان نشانه اصلي نيست، اما هميشه بايد آن را در نظر داشته باشيد. اگر خودروي شما صفر يا ۲ تا ۳ سال از توليد آن مي گذرد، احتمالاً سرسيلندر مشكلي ايجاد نمي‌كند. با اين حال، اين قطعي نيست و شما بايد به علائم ديگر توجه كنيد.

عملكرد ضعيف موتور

از آنجا كه سرسيلندر نقش بسزايي در موتور خودرو دارد، خرابي سرسيلندر تأثير زيادي در عملكرد موتور خواهد داشت. اگر سرسيلندر از كار بيفتد، مشكلي در چرخه احتراق وجود دارد و ممكن است هواي فشرده آزاد شود.

نشت مايع خنك كننده

عملكرد سيستم خنك كننده و مايعات آن خنك كردن موتور و اجزاي آن از جمله سرسيلندر است. خرابي سر سيلندر مي‌تواند منجر به نشت مايع خنك كننده شود. مانند روغن، نشت به چندين روش قابل تشخيص است. اولين راه اين است كه به مايع خنك كننده نگاه كنيد و آن را خارج كنيد. در اتومبيل‌هاي مدرن، علامت دماي آب نيز نشانه خوبي است. يكي از دلايل نشت مايع خنك كننده از سر سيلندر شكسته بودن است.

نشت روغن

سر سيلندر حاوي روغن است. اين روغن براي از بين بردن اصطكاك و كاهش گرما استفاده مي‌شود. به همين دليل و با مشاهده نشت روغن، مي‌توانيد به راحتي وجود آسيب در آن را تشخيص دهيد.

سر سيلندر

تشخيص نشت روغن به اين صورت است كه اگر براي مدتي ماشين را در يك مكان خاص پارك كنيد، زير آن روغن مشاهده خواهيد كرد. همچنين در اتومبيل‌هاي مدرن، علامت Check Oil روي صفحه آمپر كمك كننده‌اي براي تشخيص نشت روغن است.

نداشتن احتراق كامل

اين مورد دليل مشابهي با موارد فوق دارد. سرسيلندر فضاي بالاي سيلندر را مي‌بندد تا مخلوط سوخت و هوا و احتراق را براي بهترين حالت فشرده كند. اگر سرسيلندر از كار بيفتد، سيلندر به درستي تحت فشار قرار نمي‌گيرد، اين به معني فشرده‌سازي نامناسب هوا و سوخت است. به اين ترتيب احتراق به خوبي انجام نمي‌شود و عملكرد موتور مختل مي‌شود.

حتي در موارد بحراني نيز احتراق ممكن است به هيچ وجه رخ ندهد. در صورت عدم كنترل، حتي سوخت باقيمانده نيز مي‌تواند به موتور آسيب برساند. به همين دليل اگر اين مشكل را مشاهده كرديد بهتر است هرچه سريعتر آن را حل كنيد تا هزينه بيشتري براي شما نداشته باشد.

دود خارج شده از موتور

هنگامي كه سر سيلندر با يك مشكل اساسي روبرو است ممكن است گازهاي خروجي وارد محفظه موتور شوند. در اين حالت دود از زير كاپوت و محفظه موتور خارج مي‌شود و قابل مشاهده است. در چنين مواردي بايد سرسيلندر سريعاً تعويض شود. نكته مهمي كه بايد به آن توجه كنيد اين است كه در صورت مشاهده هر يك از علائم فوق، منتظر بيرون آمدن دود از موتور نباشيد و به تعميرگاه مراجعه كرده و در صورت لزوم، سرسيلندر را تعمير كنيد.