يكي از اين قطعات اصلي و مهم، سر سيلندر خودرو است، كه در مكالمات تعميركاران و خدمات اين حرفه، قطعه‌اي شناخته شده و پركاربرد است كه مي‌تواند دليل محكمي براي اهميت آن باشد. بعلاوه، همه كارشناسان معمولاً به مالكان وسايل نقليه مختلف توجه و مراقبت دقيق از سرسيلندر و خودداري از انجام كارهايي را كه مي‌تواند به اين قطعه آسيب برساند، تأكيد مي‌كنند.
قلب هر خودرويي در وسط موتور آن مي‌تپد و همان اندازه كه نوع موتور بر عملكرد و كارايي خودرو تأثير گذار است، سلامت آن بر سلامت ساير قسمت‌هاي خودرو و به طور كلي قسمت فني آن نيز تأثير مي‌گذارد. موتور خودرو از چندين قسمت تشكيل شده و يك سيستم پيچيده و حرفه‌اي است.
سيستمي كه در آن هر جز در سلامت و عملكرد موتور نقش حياتي دارد. برخي از قطعات موتور و كيفيت آن‌ها نيز بر سلامت و عملكرد ساير قطعات و سيستم‌هاي خودرو تأثير مي‌گذارد و هرگونه خرابي در آن‌ها مي‌تواند به سيستم‌هاي ديگري به جز خود موتور آسيب برساند.
دانستن جزئيات بيشتر در مورد اين قسمت و عملكرد و كاربرد آن در موتور ممكن است رعايت نكات ايمني مربوط به آن را آسان‌تر كند. بنابراين بياييد نگاهي دقيق‌تر به نحوه عملكرد سرسيلندر بيندازيم.
عملكرد سرسيلندر
سرسيلندر همانطور كه از اسمش پيداست بخشي از بلوك سيلندر است. اگر به بلوك سيلندر بدون لوازم جانبي دقت كنيد، متوجه باز بودن سطح فوقاني خواهيد شد. سرسيلندر اين سطح را مي‌پوشاند و محفظه احتراق را در داخل سيلندرها تشكيل ميدهد. اين قسمت فلزي كه يكي از اجزاي ثابت موتور است و روي بلوك سيلندر پيچ مي‌شود، علاوه بر عايق بندي سيلندر، وظيفه جلوگيري از خروج گازها از سيلندرها را براي احتراق مناسب مخلوط سوخت و گاز بر عهده دارد.
اجزاي سر سيلندر
سر سيلندر همچنين اجازه ميدهد تا سوخت در زمان مناسب به طور موقت در سيلندر تزريق شود و دود از محفظه احتراق خارج شود. به اين ترتيب، سر سيلندر داراي مجاري مختلفي براي تزريق سوخت و آب، خروج دود و ورود هوا است. اين قطعه داراي بخش‌هاي مختلفي است كه شامل موارد زير است:
- محل بسته‌شدن و قرار دادن شمع‌ها، اين قسمت بسته به نوع سرسيلندر در قسمت‌هاي كناري يا بالايي آن نصب مي‌شود.
- سوپاپ‌ها، گيت‌هاي سوپاپ‌ها، سيت‌سوپاپ‌ها، ميل سوپاپ و فنرها كه به منظور نصب سوپاپ‌ها روي سر سيلندر در جاي مخصوص خود نصب مي‌شوند.
- مجاري آب و روغن.
- منيفولدها، كه شامل نازل‌هاي اگزوز و لوله‌هاي ورودي سوخت به داخل سيلندر است.
- محل بستن ترموستات
بنابراين، بسياري از قطعات از طريق سر سيلندر به موتور متصل مي‌شوند. قطعاتي كه در عملكرد و كيفيت موتور نقش مهمي دارند. اين قطعات شامل سوپاپ، بادامك، ميل سوپاپ و ميل بادامك، ميل لنگ و شمع و لوازم جانبي آن‌ها مي‌باشد.
جنس سر سيلندر
همانطور كه در بالا ذكر شد، سرسيلندرها قطعات ساكن يك خودرو هستند كه توسط شركت‌هاي توليد كننده قطعات خودرو توليد مي‌شوند. سر سيلندر از مواد با كيفيت بالا مانند آلياژهاي آلومينيوم و آلياژهاي آهن (چدن) به روش تزريق و ريخته‌گري ساخته شده است. اين قسمت از ماشين اغلب به صورت يك تكه يا براي موتورهاي سنگين به چند قطعه ريخته مي‌شود و سپس تراشيده و به شكل دلخواه پرداخت مي‌شود.
سوختن سر سيلندر
به دليل قرارگيري محفظه احتراق موتور به عنوان گرمترين قسمت موتور درون سيلندر، اين قسمت بايد در هنگام كار خودرو گرماي زيادي را تحمل كند. هنگامي كه سر سيلندر براي مقاومت در برابر آن گرم مي‌شود، مي سوزد. همچنين، اگر موارد زير در نظر گرفته نشود، ممكن است سر سيلندر آسيب ديده و بسوزد:
سوختن سر سيلندر
- عدم رعايت ترتيب بستن پيچ‌ها هنگام باز و بسته شدن سيلندر
- وقتي گرم است باز شود
- فشار بيش از حد به سيلندر
- نقص در مسيرهاي جريان آب و روغن در سر سيلندر
- نقص احتمالي در سر سيلندر اتومبيل
عيب‌هاي سر سيلندر
اگر مي‌خواهيد سر سيلندر را عيب يابي كنيد، بايد با علائم خرابي سرسيلندر بيشتر آشنا شويد. در ادامه قصد داريم به طور كامل با نقص‌هاي احتمالي اين قسمت از ماشين و راه حل‌هاي مقابله با آن آشنا شويم.
ترك خوردن
به منظور يافتن ترك‌هاي احتمالي در سر سيلندر و سطح نشيمن سوپاپ، مي‌توانيد با استفاده از يك اسپري مخصوص، قطعات مشكوك به ترك خوردگي را بررسي كنيد. اگر مقدار ترك بسيار كم بود، با چسب قابل ترميم است. اما اگر ترك زياد باشد، بايد سر سيلندر را تعويض كنيد.
تابيدگي
يكي از رايج ترين نقايص سر سيلندر مربوط به تابيدگي آن است. اگر علائم زير را مشاهده كرديد، به اين معني است كه سر سيلندر شما تاب خورده است.
- كاهش يافتن كشش موتور
- گرماي بيش از حد موتور و مخلوط كردن آب و روغن
- حباب هاي هوا در رادياتور
- سوختن واشر سرسيلندر
كربناسيون
اگر موتور به طور ناقص احتراق ميكند، رسوبات كربن در پايين پيستو ، سوپاپ و محفظه احتراق تشكيل شده است. اين لايه رسوب حجم تراكم را كاهش ميدهد و بنابراين نسبت تراكم را افزايش ميدهد و در نتيجه سر سيلندر مي‌سوزد. به منظور حذف رسوبات كربن، مي‌توانيد از ۴ روش زير استفاده كنيد كه عبارتند از:
واشر سر سيلندر سوخته
استفاده از مواد شيميايي
در اين روش ابتدا بايد موتور اتومبيل را روشن كرده و پس از رسيدن به دماي طبيعي آن را خاموش كرده و شمع موتور را باز كرده و مقداري مواد شيميايي مخصوص در آن بريزيد و پس از ۱۰ ساعت موتور را روشن كنيد تا رسوبات تشكيل شده از اگزوز خارج شود. همچنين مي‌توانيد از مواد شيميايي به عنوان مكمل در مخزن سوخت استفاده كنيد.
استفاده از اكسيژن
براي استفاده از اين روش، ابتدا بايد بنزين را درون كاربراتور تخليه كنيد و سپس شمع‌ها را باز كنيد تا اكسيژن را از طريق يك لوله مسي به داخل سيلندر هدايت كنيد. ورود اكسيژن به داخل سيلندر باعث واكنش شيميايي آن با رسوبات كربن و تبديل كربن به گاز اسيد سيتريك مي‌شود.
استفاده از دستگاه سند بلاست
براي استفاده از اين روش ابتدا بايد مسير آب و روغن را ببنديد و مقداري گريس روي سطح سر سيلندر بزنيد تا پودر سنباده يا پودر شيشه با كمك دستگاه سند بلاست روي سطح مورد نظر پاشيده شود. اين مواد در تماس با كربن باعث از بين رفتن و جدا شدن رسوب مي‌شوند.
از دريل و برس استفاده كنيد
در اين روش بايد رسوبات كربن با استفاده از دريل دستي يا برقي و برس كاملاً از بين برود.
گشاد شدن، سوختن و خوردگي سوپاپ و گيت سوپاپ
اگر موتور خودرو فرسوده باشد، در سيستم سوپاپ سيلندر خوردگي ايجاد مي‌شود و در چنين مواردي بايد سرسيلندر تعويض شود.
موتور خودرو
آشنايي با موتور خودرو
معرفي قطعات موتور و كاربرد آن‌ها
طرز كار موتور خودرو
انواع موتور هاي خودرو
دلايل جوش آوردن موتور خودرو