استوك ده نمكي

پس از كشف نفت، روند زندگي بشر عميقاً تغيير كرد. به تدريج توانايي‌هاي اين طلاي سياه آشكار شد. نفت به تدريج به عنوان ماده‌اي فوق استراتژيك معرفي شد. محصولات حاصل توانستند صنعت كشورها را به طور ناگهاني تغيير دهند. فهميدن نحوه كار موتور خودرو به ما اين امكان را مي‌دهد كه از انجام كارهايي كه به قطعات آسيب مي‌رساند اجتناب كرده و اقداماتي را انجام دهيم كه طول عمر موتور را افزايش مي‌دهد. موضوع اين مقاله، آشنايي با موتور خودرو مي باشد.

تاريخچه موتورهاي درون سوز

در سال ۱۸۶۱ مهندس و مخترع آلماني نيكلاس آگوست اوتو براي اولين بار توانست نيروي محركه ناشي از انفجار منبع سوخت را توليد كند. به همين دليل به آن موتور هاي احتراق داخلي يا احتراق اتو گفته مي‌شود. ساختاري كه اتو براي دريافت سوخت، اشتعال و سپس انتشار دوده طراحي كرده بود به قدري دقيق بود كه به آن چرخه اتو مي‌گويند. اين اساس مهندسي پيشرفته و مدرن اتومبيل هاي امروزي است.

موتور هاي خطي

اين نوع چيدمان به موتورهايي گفته مي‌شود كه سيلندرها به صورت عمودي و البته پشت سر هم قرار گرفته باشند. اين روزها بيشتر اتومبيل‌هاي معمولي موجود در بازار چهار سيلندر خطي هستند. در برخي متون خودرويي، براي اشاره مختصر به اين نوع موتورها، آن را با عنوان Ix نشان مي‌دهند، كه اصطلاح L به خطي بودن اشاره دارد و x تعداد سيلندرها را نشان مي‌دهد.

سه سيلندر خطي

استفاده از اين نوع موتورها امروزه مانند گذشته رونق ندارد. البته هنوز هم شركت‌هايي هستند كه به خوبي از اين ساختار استفاده مي‌كنند. در ابتدا اين موتورها با زاويه ۱۸۰ درجه نسبت به ميل لنگ توليد مي‌شدند. اما بعداً مهندسان دريافتند كه زاويه ۱۲۰ درجه به طرز چشمگيري بهبود مي‌يابد.

اين اتفاق از سال 1982 رخ داده است. سوزوكي آلتو اولين خودروي توليد انبوه بود كه از يك موتور سه سيلندر خطي استفاده كرد. بعداً استفاده از اين موتور در اتومبيل‌هاي كوچك به يك اپيدمي تبديل شد. آلفارومئو از آن در مدل 33 ​​خود استفاده كرد و هاچ بك معروف سوزوكي سويفت را با اين نوع موتور ساخت. حتي آلماني‌ها نيز جذب اين نيروهاي محرك شدند. آئودي آن را با A2، فولكس واگن با پولو و اپل با كورسا انجام داد.

موتور ۵ سيلندر

چهار سيلندر خطي

همانطور كه گفتيم، ركورددار بيشترين كاربرد سيلندر همان موتور هاي سنتي خطي I4 يا چهار سيلندر است. استفاده از اين نوع موتورها از ابتداي قرن بيست و يكم به دليل مسائل مربوط به كاهش مصرف سوخت و ميزان آلايندگي، 47 درصد افزايش يافته است. رقابت شركت‌ها براي بزرگتر ساختن هرچه بيشتر اين موتورها تماشايي بود. اين موتورها كه حداقل حجم آنها 1200 سي سي بود، گاهي به 4.6 ليتر مي‌رسيد. اما بدون شك ركورددار اين بازي كاميون رنجر از هينو ژاپن بود. حجم اين خودرو در داخل چهار سيلندر 5.3 ليتر بود. شايد تصور شود كه اين پايان ماجرا است. اما ژاپني‌ها حتي روي دست خود بلند مي شوند. تراكتور كابوتا M135X با اين تركيب سيلندر حجم معادل 6.1 ليتر را فراهم كرده است. ساخت بدون دردسر و نگهداري آسان از مزاياي موتورهاي I4 است.

پنج سيلندر خطي

يكي از سخت ترين چيدمان‌ها در بين موتورها، I5 است. ممكن است به نظر برسد كه موتورهاي چهار سيلندر خطي قديمي‌تر هستند. اما واقعيت اين است كه موتورهاي پنج سيلندر خطي براي اولين بار در دهه 1930 توليد شدند. در واقع، هنري فورد براي اولين بار چنين چيدماني را اختراع كرد.

شركت ايتاليايي لانچيا نقش مهمي در توسعه آن داشت. مرسدس بنز از اين ساختار براي موتورهاي ديزلي خود بسيار استفاده مي كرد. آئودي 100 با تيراژ بيش از 1.5 ميليون دستگاه، با اين نوع پيشرانه با فروش بيشترين فروش را در اختيار دارد. اين آلماني مدل معروفي به نام A6 را پايه گذاري كرد.

يكي از مزاياي اصلي موتور هاي I5 استفاده از حداكثر فضاي احتراق است. اما اين مزيت براي او يك عيب هم محسوب مي‌شود. به دليل بزرگ بودن خط داخلي پنج سيلندر، شركت‌ها نمي‌توانند از آن براي محصولات كوچكتر استفاده كنند. دليل ديگري كه اين موتورها را به كناره‌ها سوق داد صداي بالاتر آنها نسبت به ساير مدل‌ها بود.

شش سيلندر خطي

استفاده از موتورهاي غول پيكر I6 در كشتي‌ها، كارخانه‌ها و تأسيسات صنعتي امري عادي است. اما استفاده از آنها در دنياي خودرو كمي عجيب به نظر مي‌رسد. در دهه 10، به دلايل اقتصادي، استفاده از اين موتور ها بسيار رايج شد. شركت هاي قديمي آمريكايي مانند Peelers، Pierce و Fageol از مشهورترين شركت‌هايي بودند كه از I6 استفاده مي‌كردند.

موتورهاي V شكل

يكي از محبوب ترين ساختارهاي سيلندر در دنياي خودرو، موتور هاي Vee يا خورجيني است. اصطلاح خورجيني به شكل مورب سيلندرها گفته مي‌شود كه در هر دو طرف قرار دارند. از نظر مهندسي، به دليل زاويه بين پيستون‌ها، فضاي برخورد به ميل لنگ بيشتر از قبل مي‌شود. اين همان چيزي است كه كارشناسان آن را بانك مي‌نامند. اين موتورها Vx نيز نامگذاري شده اند كه V به ترتيب پيشرانه و x به تعداد سيلندرها اشاره دارد.

موتور V شكل

چهار سيلندر V شكل

از اواسط دهه 1940 تا اواخر دهه 1960، فورد آمريكا تلاش زيادي كرد تا نشان دهد موتور هاي V4 از I4 كارآيي بيشتري دارند. حتي با اين سرمايه سنگين، آنها با همان آرايش پيشرانه خودرويي به نام Taunus ساختند. اگرچه تصور مي‌شد اين اقدام فورد محكوم به شكست است، اما ساب، زيرمجموعه سوئدي اين شركت، Sonet III را نيز با ساختاري مشابه توليد كرد.

موتور هاي W شكل

بعد از موتورهاي V شكل، يكي از آرايش‌هايي كه مهندسان براي طراحي موتورها استفاده مي‌كنند ، X شكل بوده است. اما كراس اوور يا آرايش X شكل در صنعت خودرو جايي ندارد. به همين دليل ما از آن عبور مي كنيم و به ساختار W مي‌رويم.

طراحي اين مدل‌ها به سال‌هاي اوليه قرن 20 برمي‌گردد. در آن روزها، دولت‌ها از موتور هاي ويژه‌اي براي تقويت ارتش خود، به ويژه در نيروي دريايي و نيروي هوايي استفاده مي‌كردند. استفاده از سه رديف بانك متصل به يك ميل لنگ حرف W انگليسي را روي كاغذ تشكيل مي‌دهد. بعداً، بعضي از اتومبيل‌ها اين ساختار را به دو بلوك V شكل و اتصال مشترك به ميل لنگ تغيير دادند.

موتور هاي H شكل

اين يك ايده ناب بود كه كارل بنز حدود ۱۲۰ سال پيش به آن رسيد. استفاده از اين نوع موتور ها به دليل كوتاه بودن دست پيستون مورد استفاده در ساخت آن، باعث افزايش بهره وري و چابكي مي‌شود. اما بزرگترين چالش اين موتور روغن كاري آن است. از آنجا كه سيلندرها افقي هستند، جاذبه دائما روغن‌ها را پايين مي‌آورد.

موتور H شكل

بدون شك مي‌دانيد كه مهمترين قسمت خودرو موتور است و اگر در خودرو نباشد هرگز تكان نخواهد خورد. موتور اتومبيل از قطعات مختلفي تشكيل شده است و اگر مي‌خواهيد موتور خودرو را بشناسيد، بهتر است ابتدا در مورد قطعات اصلي موتور خودرو شناخت كافي داشته باشيد.

معرفي قطعات موتور و كاربرد آنها، موضوع اين مقاله است.

سيلندر در موتور

سيلندر يك سيلندر توخالي از چدن يا آلومينيوم است كه در آن انفجار سوخت رخ مي‌دهد و در واقع اساس موتور ماشين را تشكيل مي‌دهد.

براي هر موتوري كه از پيستون استفاده كند، سيلندر يك قطعه حياتي و ضروري است زيرا فضاي لازم براي رفت و برگشت پيستون را فراهم مي‌كند. آب بندي سعي دارد اصطكاك بين سطح داخلي سيلندر و پيستون را به حداقل برساند، زيرا از اتلاف انرژي جلوگيري مي‌كند و همچنين سيلندر را از نشت هوا و روغن مهر و موم مي‌كند.

عموماً موتور خودرو ها مجهز به چندين سيلندر با آرايش خاص هستند كه به آنها بلوك سيلندر مي‌گويند. بسته به چيدمان سيلندرها، اين چيدمان مي‌تواند بصورت خطي، زاويه دار، V شكل، VR،شكل W،تخت، شعاعي يا ستاره‌اي شكل و يا حتي چرخان باشد.

شكل، اندازه، محل قرارگيري و طرح سيلندرها با توجه به اندازه و عملكرد موتور و همچنين كارايي آن تعيين مي‌شود.

بلوك سيلندر هيوندا

سرسيلندر

جز ديگري كه در موتور خودروهاي احتراق داخلي مورد نياز است، سر سيلندر ناميده مي‌شود. اين قسمت در قسمت بالايي و روي بلوك سيلندر قرار دارد و مجموعه سوپاپ ها و منيفولدها روي آن جمع شده است.

سرسيلندر را مي‌توان مكمل سيلندر دانست. اين قسمت روي بلوك سيلندر قرار گرفته و محفظه احتراق پيستون را تأمين مي‌كند. در واقع پيستون به داخل بلوك سيلندر و سرسيلندر منتقل مي‌شود و اين سرسيلندر است كه مقاومت خود را در برابر احتراق و گرماي توليد شده در داخل موتور نشان مي‌دهد.

البته اين قسمت محدوده تحمل فشار دارد و مطمئناً بيش از حد استاندارد اين محدوده باعث آسيب‌ديدگي و اصطلاحاً سوختگي سرسيلندر مي‌شود. در اين حالت، تنها راه حل معمولاً تعويض سرسيلندر است. اين نشان دهنده اهميت سرسيلندر است زيرا اگر موتور دستكاري، تعويض، تعمير يا باز شود، سر سيلندر به طور كلي بررسي مي‌شود.

سرسيلندر ماكسيما

واشر سرسيلندر

از واشر سرسيلندر براي اتصال صحيح سيلندر و سرسيلندر و جلوگيري از نشت آب از بلوك سيلندر استفاده مي‌شود. واشر سرسيلندر وظيفه آب بندي محفظه احتراق سوخت را بر عهده دارد و باعث مي‌شود روغن و آب بدون مخلوط شدن به گردش درآيند. اين قطعه كه يكي از اصلي‌ترين قطعات موتور خودرو است، از پنبه نسوز و فولاد و مس با كيفيت ساخته شده است.

گفته مي‌شود كه آب بندي واشر سرسيلندر بسيار مهم است زيرا اين قسمت براي جلوگيري از نشت گاز، سر سيلندر را با بدنه موتور ادغام مي‌كند و عملاً باعث افزايش كارايي موتور مي شود.

اگر اتومبيل شما آب و روغن را قاطي كند، آب از اگزوز خارج مي‌شود، نيروي كشش و قدرت كافي ندارد، بدون دليل دير روشن مي‌شود يا حتي مي‌جوشد، احتمال سوختن واشر سرسيلندر وجود دارد. سوزاندن واشر سرسيلندر اصطلاحي است كه به تغيير شكل اين قطعه در اثر عوامل مختلف از جمله عملكرد نادرست ترموستات، نشتي در سيستم آب و تخليه رادياتور اتومبيل، فشار به موتور و توجه نكردن به آمپر اتومبيل اشاره دارد.

نكته مهم هنگام سوزاندن واشر سرسيلندر عدم استفاده از اتومبيل و بردن سريع آن با يدك كش به تعميرگاه است، در غير اين صورت اصلاً دور از انتظار نيست كه خسارت بيشتري به موتور خودرو وارد شود و هزينه تعمير آن نيز چند برابر شود.

واشر سرسيلندر به يك باره نمي‌سوزد اما آب رادياتور گرم مي‌شود و آسيب به واشر چند دقيقه پس از رسيدن آمپر به خط قرمز شروع مي‌شود. در چنين شرايطي بهتر است ماشين را بلافاصله به تعميرگاه بكشيد.

ميل لنگ در موتور

يكي ديگر از اجزاي مورد استفاده در موتور خودروهاي احتراق داخلي ميل لنگ است كه وظيفه تبديل حركت خطي پيستون به حركت چرخشي را بر عهده دارد.

مواد ميل لنگ بايد به گونه‌اي باشد كه به سرعت در هوا خنك شود و تعداد لنگ‌ها با تعداد سيلندرهاي خودرو ارتباط مستقيم داشته باشد. تعداد ميل لنگ در موتورهاي خطي برابر با تعداد سيلندرها و در موتورهاي خورجيني نصف تعداد سيلندرها است.

يكي از دلايل طراحي سيلندر اتومبيل به صورت خورجيني، طول ميل لنگ است زيرا اگر تعداد زيادي سيلندر به صورت خطي در كنار يكديگر قرار بگيرند  طول ميل لنگ به ميزان قابل توجهي افزايش مي‌يابد. اين در حالي است كه در موتورهاي خورجيني اين طول نصف مي‌شود.

در يك طرف ميل لنگ قطعه‌اي به نام فلايويل قرار دارد كه لرزش ميل لنگ را ميگيرد و در طرف ديگر ميل لنگ قرار دارد. ميل لنگ به طور كلي از تركيبي از فولاد و فلزات سخت ساخته شده است تا علاوه بر داشتن مقاومت بالا، سريع با هوا نيز واكنش نشان دهد.

ميل لنگ تويوتا

پيستون

پيستون قسمت ديگري از سيستم احتراق خودرو است كه نيروي احتراق را به پايين سيلندر به سمت ميل لنگ منتقل مي‌كند. پيستون متصل به شاتون، حركت خطي را به حركت چرخشي تبديل مي‌كند.

براي ساخت پيستون از آلياژ آلومينيوم يا چدن استفاده مي‌شود كه هر يك از آنها داراي ويژگي‌هاي مثبت و منفي هستند. آلومينيوم سبك است و ضريب انتقال حرارت بالايي دارد كه داراي معايبي از جمله انبساط زياد و قيمت بالا است. چدن همچنين قيمت پايين‌تر و انبساط كمتري نسبت به آلياژهاي آلومينيوم دارد.

پيستون‌ها مانند ساير قطعات خودرو آسيب مي‌بينند، بنابراين اگر اصطكاك بين سيلندر و پيستون زياد باشد، حركت رفت و برگشتي عملاً دشوار است و باعث مي‌شود سيلندر و پيستون آسيب ببيند و قطعه به مرور زمان فرسوده شود.

شاتون

شاتون يكي ديگر از اجزاي موتور احتراق داخلي است كه ميل لنگ را به پيستون متصل مي‌كند، انتهاي كوچك آن به پيستون و انتهاي بزرگ آن به ميل لنگ متصل است. اين قطعه به دليل مقاومت و قدرت بالا شناخته شده است و به همين دليل از فولاد سخت ساخته شده است.

شاتون در تبديل حركت رفت و برگشت پيستون به حركت چرخشي ميل لنگ نقش دارد و در صورت شكسته شدن، حركت چرخشي خودرو مختل مي‌شود. خود شاتون از ۳ قسمت از ياتاقان‌هاي بزرگ، كوچك و بدنه تشكيل شده است و بسيار سخت طراحي شده است زيرا در معرض ضربات مداوم و شديد است.

آسيب رسيدن به اين قطعه صدمات جبران ناپذيري به موتور خودرو وارد مي‌كند. بنابراين، ضروري است كه اگر صداهاي غيرطبيعي از ماشين شما خارج مي شود، قطعات فلزي از موتور خارج مي‌شود يا روغن كاري انجام مي‌شود، حتما شاتون اتومبيل خود را بررسي كنيد و مطمئن شويد كه مشكلي براي اين قسمت وجود ندارد.

موتور خودرو در واقع نيرو توليد مي‌كند. موتور مجموعه‌اي از دستگاه‌هاي مكانيكي و الكترونيكي است كه براي توليد نيرو با هم كار مي‌كنند. موتور خودرو از اجزاي بسياري مانند سيلندر، پيستون، سوپاپ، ميل لنگ و … تشكيل شده است. در اين يادداشت با طرز كار موتور خودرو آشنا مي شويم.

واكنش شيميايي داخل موتور خودرو

ابتدا بايد واكنش شيميايي داخل موتور خودرو را بررسي كنيم. واكنش شيميايي در موتور خودرو همان واكنش سوختن است. واكنش سوختن ۳ وجه اصلي دارد:

• مواد قابل اشتعال
• اكسيژن
• جرقه

مواد قابل اشتعال

به اين سه مرحله چرخه آتش نيز گفته مي‌شود. در موتور خودرو، سوختن متناسب با سوخت مصرفي خودرو تأمين مي‌شود. سوخت‌هاي متداول براي موتورهاي خودرو عبارتند از: بنزين، گازوئيل و …. بنزين بيشتر در خودروهاي امروزي استفاده مي‌شود.

اكسيژن

اكسيژن بخشي جدايي ناپذير از چرخه آتش است. اگر دو عنصر ديگر در يك فرآيند آتش زا وجود داشته باشد، اما اكسيژن وجود نداشته باشد، اين واكنش هرگز اتفاق نمي‌افتد. حتي براي اطفا حريق، يكي از متداول‌ترين روش‌هاي اطفا حريق، قطع يا حذف اكسيژن از واكنش سوختن است.

جرقه

جرقه نيرو و انرژي اوليه براي شروع واكنش آتش‌زا است. اين جرقه به روش‌هاي مختلف ايجاد مي‌شود. جرقه‌هاي موتور خودرو توسط شمع ايجاد مي‌شوند.

اجزا موتور

احتراق در موتور خودرو چگونه انجام مي‌شود؟

در موتورهاي احتراق داخلي، احتراق با استفاده از گرما توليد مي‌شود. در موتور خودرو شمع وظيفه توليد گرما را دارد.

جرقه موتور خودرو بايد در زمان مناسب مشتعل شود، به طوري كه مخلوط متراكم سوخت و هوا در بهترين زمان و به طور كامل بسوزد. دلكو مسئول تنظيم زمان اشتعال اتومبيل‌هاي قديمي بود. كه با توجه به دور موتور از تجهيزات مكانيكي براي اين كار استفاده شده بود.

همانطور كه مي‌دانيد، باتري ماشين ۱۲ ولت است. كه انرژي لازم براي توليد جرقه‌اي قدرتمند را ندارد كه بتواند مخلوط سوخت و هوا را به خوبي مشتعل كند. به همين دليل در سيستم اشتعال از كويل استفاده مي‌شود.

كويل در واقع يك ترانسفورماتور تقويت كننده است كه ۱۲ ولت برق را به هزار ولت يا بيشتر تبديل مي‌كند (بسته به دستگاه و كاربرد آن، اين ولتاژ خروجي متفاوت است). اين ولتاژ بسيار زياد توسط دلكو بين شمع‌هاي موجود در خودروهاي قديمي توزيع ميشد تا احتراق مناسبي در موتور خودرو ايجاد شود. در اتومبيل‌هاي جديد، تمام اين وظايف به ايسيو خودرو اختصاص داده شد تا بهترين بازده را از موتور احتراق داخلي خودرو كسب كنند.

روش كار سيلندر و پيستون

از موتورهاي احتراق داخلي خودرو به اسم چهار زمانه هم ياد مي‌شود. اين مراحل عبارتند از:

1. مكش مخلوط سوخت و هوا
2. تراكم مخلوط سوخت و هوا
3. احتراق مخلوط سوخت و هوا
4. خارج شدن دود حاصل از احتراق

مرحله مكش

در اين مرحله، پيستون كاملا پايين مي‌رود. همزمان دريچه ورودي (سوپاپ) باز شده و محفظه داخل سيلندر با مخلوط بنزين و هوا پر مي‌شود.

مرحله تراكم

پس از پايين آمدن كامل پيستون و پر شدن كل حجم سيلندر با مخلوط قابل احتراق، سوپاپ ورودي بسته مي‌شود تا مخلوط سوخت و هوا پس از بالا آمدن پيستون فشرده شود.

مراحل ۴ زمانه

مرحله احتراق

در اين مرحله، شمع وارد داستان مي‌شود و با يك جرقه، يك انفجار بزرگ در يك محيط كوچك رخ مي‌دهد. پس از انفجار در محفظه سيلندر، نيروي حاصل به قسمت فوقاني پيستون فشار آورده و باعث پايين رفتن آن مي‌شود.

مرحله خروج دود

وقتي پيستون تا انتهاي سيلندر پايين رفت، سوپاپ دود باز مي‌شود. ميل لنگ با هر چرخش دو حركت رفت و برگشتي ايجاد مي‌كند و پيستون را بالا مي‌برد به طوري كه دود حاصل از احتراق از سيلندر خارج مي‌شود و فضاي آن آماده پذيرش مجدد مخلوط بنزين و هوا است. به اين ترتيب به موتور روح تازه‌اي مي‌بخشد.

تبديل حركت پيستون به حركت چرخشي در موتور خودرو

تبديل حركت بالا و پاييني يا خطي پيستون يكي از سوالاتي است كه به ذهن هر خواننده‌اي مي‌رسد. براي پاسخ، ما بايد دو قطعه ديگر را معرفي كنيم. شاتون و ميل لنگ. شاتون ميله‌اي است كه براي افزايش مقاومت مكانيكي به شكل ذوزنقه ساخته شده است‌، در ابتدا و انتهاي آن سوراخي وجود دارد. اين سوراخ‌ها به عنوان ياتاقان نيز شناخته مي‌شوند.

در موتور خودرو ميل لنگ در واقع يك ميله براي دريافت نيرو از شاتون است. بنابراين ميل لنگ نيروي خطي دريافت شده توسط شاتون را به يك نيروي چرخشي تبديل مي‌كند. ابتدا و انتهاي ميل لنگ بر روي ياتاقان قرار دارد تا بتواند به راحتي روي محور خود بچرخد.

نمايي از موتور v شكل

حركت پيستون در موتور خودرو

براي پاسخ‌، لازم است كمي در مورد فرآيند حركت ميل لنگ توضيح دهيم. نيرويي كه در مرحله احتراق به پيستون وارد مي‌شود به قدري زياد است كه مي‌تواند باعث چرخش چندين بار ميل لنگ شود. در واقع با هر دو چرخش ميل لنگ، روند بالا و پايين رفتن پيستون به پايان مي‌رسد. به عنوان مثال، وقتي ميل لنگ ده بار مي‌چرخد​​، ۵ بار مرحله احتراق انجام مي‌شود.

به طور خلاصه

 نيرو به موتور خودرو منتقل شده و ميل لنگ شروع به چرخش مي‌كند. ميل لنگ از طريق شاتون‌ها به پيستون‌ها متصل مي‌شود.

با چرخش ميل لنگ، با توجه به ترتيب طراحي آن، وقايع زير به طور همزمان رخ مي‌دهند:

شمع خودرو

• پيستون‌ها حركت مي‌كنند.
• ميل سوپاپ كه از طريق تسمه تايم (يا زنجير) به ميل لنگ متصل مي‌شود، مي‌چرخد.
• چرخش ميل سوپاپ، با نظم و زمان بندي مشخص، سوپاپ‌هاي هر سرسيلندر را باز و بسته مي‌كند.
• با چرخش ميل لنگ، سنسور مغناطيسي ميل لنگ فعال شده و ECU پمپ بنزين را فعال كرده و بنزين را به پشت نازل‌هاي سوخت مي‌رساند.
• ECU پيام جرقه‌اي را به كويل‌ها و شمع‌ها مي‌فرستد.
• پيستون‌هايي كه به سمت پايين حركت مي‌كنند، در اثر مكش، هوا و بنزين را به داخل سيلندر مي‌كشند. با ادامه حركت پيستون به پايين ترين نقطه خود، ميل سوپاپ دريچه‌هاي ورودي سوخت و هوا را مي‌بندد.
• وقتي پيستون بالا مي‌رود، همه دريچه‌هاي سيلندر بسته هستند (خروجي دود، و بنزين و ورودي هوا)، مخلوط بنزين و هوا متراكم شده و با جرقه شمع منفجر مي‌شود.
• نيروي حاصل از اين انفجار پيستون را به سمت پايين رانده و ميل لنگ را مي‌چرخاند.
• بعد، پيستون دوباره بالا مي‌آيد و دريچه‌هاي خروجي دود باز مي‌شوند و دود حاصل از احتراق از محفظه سيلندر خارج مي‌شود.
• هنگامي كه پيستون به حداكثر خود مي رسد، آماده مي‌شود تا روند بالا را تكرار كند.
  مراحل مشابه براي همه پيستون‌ها اتفاق مي‌افتد.

عملكرد موتور خودرو بدين صورت است كه هوا و سوخت در محفظه احتراق مخلوط مي‌شوند و شمع اتومبيل جرقه‌اي در سيلندر ايجاد مي‌كند و باعث انفجار مي‌شود و بنابراين با فشار دادن پيستون توسط سوپاپ و حركت شاتون باعث مي‌شود تا ميل لنگ چرخش كنيد تا نيرو را به گيربكس منتقل كند. در اين مقاله انواع موتورهاي خودرو را از نظر سوخت مصرفي معرفي و مرور مي‌كنيم.

انواع موتور خودرو از نظر سوخت مصرفي

موتور بنزيني كاربراتوري

به خودروهايي كه داراي سيستم سوخت‌رساني كاربراتور هستند، موتورهاي كاربراتوري گفته مي‌شود. اين نوع خودروها داراي مزاياي زير هستند:

• تعمير بدون نياز به وسايل الكترونيكي خاص.
• سهولت تعميرات.
• هزينه كم تعمير در صورت خرابي كلي موتور.
• هزينه ساخت كمتر در مقايسه با سيستم انژكتور.

معايب اين سيستم به شرح زير است:

• احتمال خطا در تنظيم.
• از دست دادن تنظيم موتور خودرو بعد از مدتي كاركرد.
• عملكرد نادرست خودرو در سرما و گرما.
• تنظيم بسيار دقيق مصرف سوخت و دستيابي به استانداردهاي سازنده دشوار است.
• تنظيم سيستم اشتعال در چنين خودروهايي بسيار دشوار است.

موتور كاربراتوري

موتور بنزيني انژكتوري

سيستم سوخت رساني انژكتور يكي از روش‌هاي سوخت‌رساني به موتورهاي احتراق داخلي است. كه در آن سوخت توسط پمپ مكانيكي يا الكتريكي با فشار به لوله‌هاي سوخت (نازل‌هاي سوخت) و رله سوخت و از طريق انژكتورها به پشت دريچه هوا يا داخل سيلندرها، به صورت پودر شده و مخلوط هوا تزريق مي‌شود و سوخت براي احتراق در موتور و توليد انرژي به دست مي‌آيد.

مزاياي سيستم تزريق سوخت انژكتور به شرح زير است:

• توزيع يكنواخت سوخت بين سيلندرها
• كاهش احتراق مواد اوليه
• كاهش توليد گاز خطرناك
• بازده حجمي بالاتر موتور به دليل حذف ونتوري
• كاهش ارتفاع موتور
• عدم نياز به گرمكن
• شتاب بهتر موتور
• كاهش مصرف بنزين
• عملكرد راحتي و تعمير و نياز بسيار كمتر به تنظيم سيستم سوخت

معايب سيستم تزريق سوخت انژكتور به شرح زير است:

• وجود قطعات حساس دقيق و گران قيمت
• نياز به تخصص گسترده در زمينه توليد و تعمير قطعات و پيچيدگي سيستم

موتور هاي ديزلي

به وسايل نقليه‌اي كه از سوخت‌هايي مانند گازوئيل و بيوديزل آلي استفاده مي‌كنند، خودروهاي ديزلي گفته مي‌شود. اينگونه خودروها به دليل كمبود سيستم اشتعال و نياز به هواي بيشتر، غالباً داراي سيستم توربوشارژر هستند و گاهي اوقات چنين خودروهايي به ديزل توربو نيز معروف هستند.

تفاوت اصلي بين موتورهاي ديزلي و بنزيني

يك موتور بنزيني مخلوطي از هوا و سوخت را مي‌مكد و آن را فشرده، سپس با جرقه مخلوط را مشتعل مي‌كند. يك موتور ديزلي فقط هوا را مي‌گيرد و آن را فشرده كرده كه باعث ايجاد فشار و گرما در مرحله فشرده سازي مي‌شود و سپس سوخت را به هواي فشرده تزريق مي‌كند. اين كار توسط يك انژكتور در داخل محفظه احتراق انجام مي‌شود. گرماي حاصل از چگالش هوا باعث خود به خودي شدن اشتعال سوخت مي‌شود. تنها نكته اين است كه در اين حالت، تزريق سوخت كمي بيشتر از حد طبيعي است كه تا پايين آمدن پيستون ادامه دارد.

مزاياي اين موتورها به شرح زير است:

• گشتاور خوبي دارند و بيشتر مناسب وسايل نقليه تجاري هستند.
• بهره وري و آلودگي كمتري نسبت به نمونه‌هاي بنزيني يا دوگانه سوز دارند
• هزينه سوخت چنين موتورهايي كم و بسيار مقرون به صرفه است.
• نگهداري از آنها بسيار راحت‌تر از موتورهاي ديگر است.

معايب اين نوع موتور به شرح زير است:

• دور موتور كمتري دارند و براي بعضي از خودروهاي سواري كمتر مورد استقبال قرار مي‌گيرند.
• سر و صداي زيادي دارد و به همين دليل از نظر مردم جايگاه كمتري دارد.

موتور ديزلي

موتورهاي گازي و دوگانه سوز

وسايل نقليه دوگانه سوز، وسايل نقليه‌اي هستند كه موتورهاي آن‌ها براي استفاده از دو نوع سوخت طراحي شده است. به عنوان مثال، وسيله نقليه‌اي كه مي‌تواند از بنزين و گاز در كنار هم استفاده كند، وسيله نقليه دوگانه سوز است.

سيستم سوخت اين خودروها همان سيستم سوخت اوليه آنهاست و فقط با استفاده از تغييرات جزئي يا جايگزيني برخي از قسمت‌هاي سيستم سوخت با نوع طراحي شده براي هر دو نوع سوخت، در چنين خودروهاي مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

البته در بيشتر موارد به وسايل نقليه‌اي كه با سوخت‌هايي مانند بنزين و گاز طبيعي (CNG) يا گاز مايع (LPG) كار مي‌كند، خودروهاي دوگانه سوز گفته مي‌شود.

مزاياي اين سيستم‌ها به شرح زير است:

• آلودگي كمتر و سازگار با محيط زيست.
• سوخت ارزان و در دسترس.

معايب اين نوع موتورها كه مهم هستند به شرح زير است:

• هزينه‌هاي تعمير و نگهداري نسبتاً زياد.
• تعميرات دوره‌اي.
• خرابي سر سيلندر بعد از يك دوره كار.
• كارايي نامناسب موتورها.
• مصرف بيش از حد و در مسافت كوتاه با مخزن پر از گاز در مقايسه با وسايل نقليه بنزيني.

موتورهاي هيبريدي

وسيله نقليه هيبريدي وسيله‌اي است كه براي حركت از تركيبي از دو يا چند منبع تغذيه جداگانه استفاده مي‌كند. در بيشتر موارد، از اين نام براي اشاره به يك وسيله نقليه الكتريكي دوتايي استفاده مي‌شود كه در آن پيشرانه داراي يك موتور احتراق داخلي (معمولاً بنزين يا توربو ديزل) در كنار يك يا چند موتور الكتريكي باشد. به اين خودرو امكان مي‌دهد فقط از يكي از اين منابع انرژي يا هر دو با هم استفاده كند.

خودروهاي هيبريدي مي‌توانند از سيستم‌هاي پيشرانه ديگري نيز استفاده كنند. اين سيستم‌ها شامل اتومبيل‌هاي گازسوز، اتومبيل‌هاي دوگانه سوز و … است اما در نهايت سيستم الكتريكي براي حركت خودرو نيز درگير خواهد شد. اين نوع سيستم تركيبي براي حركت خودرو را موتور هيبريدي مي‌نامند.

موتور هيبريدي

موتور هيبريدي سري

در يك سيستم هيبريدي سري، موتور احتراق داخلي نيرو را به يك ژنراتور مي‌رساند. برق توليد شده باتري را شارژ مي‌كند يا مستقيماً به موتور الكتريكي داده مي‌شود. بزرگترين مزيت تركيب سري اين است كه توان خروجي موتور احتراق داخلي به باتري خورانده مي‌شود كه اغلب مي‌تواند در كارآمدترين حالت به صورت پايدار كار كند و در نتيجه مصرف سوخت آن بهينه شود. بنابراين، چنين خودروهايي مصرف و آلودگي كمتر و كارايي بيشتري دارند.

موتور هيبريدي موازي

ساختار تركيبي موازي اساساً از يك چرخه توليد با يك منبع انرژي موازي تشكيل شده است. در اين ساختار موتور احتراق داخلي هنوز توسط گيربكس به چرخ‌ها متصل مي‌شود و با چرخش چرخ‌دنده‌ها محدود مي‌شود. مزيت اين ساختار نسبت به سري اين است كه از موتور احتراق داخلي و همچنين موتور الكتريكي كوچكتر مي‌توان براي حداكثر عملكرد مطلوب استفاده كرد.

اگر هنگام رانندگي، به ويژه در روزهاي گرم و شلوغ، نشانگر آمپر آب روي خط قرمز است يا بخار از كاپوت خارج مي‌شود. قطعاً موتور خودرو شما در حال جوش آوردن است. توصيه مي‌شود قبل از هرگونه صدمه به موتور، در اسرع وقت ماشين خود را متوقف كنيد. اگر موتور بجوشد و به رانندگي ادامه دهيد. پيستون، سر سيلندر، سوپاپ، ميل لنگ و ساير قطعات موتور ماشين شما ممكن است آسيب جدي ببيند. در اين يادداشت دلايل جوش آوردن موتور خودرو را بررسي كرده ايم.

دلايل جوش آوردن موتور خودرو

نشتي از سيستم خنك كننده

بدون سيستم خنك كننده، دماي موتور خودرو بيش از حد بالا مي‌رود. هنگام نشت روغن موتور، موتور به اندازه كافي خنك نمي‌شود. در طي اين نشت، هوا به سيستم موتور نيز وارد مي‌شود و حباب‌هاي هواي گرم در موتور ايجاد مي‌شود. اين نشت روغن ممكن است در اثر سوراخ شدن، ساييدگي، واشرهاي ماشين و پارگي قسمتي از موتور خودرو باشد.

مكانيك خودرو با تعمير يا تعويض قطعه آسيب ديده كه معمولاً تعويض مخزن روغن موتور (كارتر) خودرو است، اين مشكل را برطرف خواهد كرد.

انسداد سيستم خنك كننده

بعضي اوقات در هواي سرد مسير گردش روغن در موتور خودرو مسدود مي‌شود. در اين حالت روغن خنك كننده بي‌كيفيت مي‌شود و در نهايت يخ مي‌زند، بنابراين از گردش مناسب روغن در موتور خودرو جلوگيري مي‌كند.

رسوبات معدني و وجود يك ماده خارجي نيز مي‌تواند اين مشكل را ايجاد كند. معمولاً قبل از تعويض روغن، با تخليه يا شستشوي سيستم خنك كننده موتور اتومبيل اين مشكل به راحتي برطرف مي‌شود.

افزودن آب

كمبود روغن و جوش آوردن

پايين بودن سطح روغن خودرو يكي ديگر از دلايل عمده جوش آوردن بيش از حد موتور خودرو است. اين روغن علاوه بر روغن كاري موتور، در فرآيند خنك كاري موتور نيز نقش دارد. در واقع، حدود ۷۰-۸۵٪ از گرماي استفاده نشده موتور از طريق اين روغن آزاد مي‌شود.

روغن موتور با جلوگيري از توليد گرماي اضافي در هنگام كار موتور به دليل خاصيت روانكاري به كاهش اصطكاك كمك مي‌كند.

اين مشكل مي‌تواند با افزودن روغن حل شود، اما سطح پايين روغن ثابت مي‌تواند نشانه يك مشكل ديگر باشد، از جمله:

• نشت روغن از موتور
• واشر سوپاپ آسيب ديده
• پارگي حلقه پيستون

خرابي واتر پمپ

يكي ديگر از دلايل مهم جوش آوردن موتور، خرابي پمپ آب (واتر پمپ) است. واتر پمپ خودرو وظيفه گردش مايع خنك كننده در اطراف موتور و همچنين انتقال آب به سمت رادياتور را دارد تا فن خودرو بتواند هواي خنك كننده را جريان دهد.

اگر واتر پمپ خراب باشد، آب خنك كننده موتور به بيرون نشت مي‌كند، در اين صورت صدايي از موتور شنيده مي‌شود و به دنبال آن بخار از رادياتور خودرو خارج مي‌شود.

خرابي پمپ آب با نشت آب شروع مي‌شود، كه با تعويض واشرهاي عايق حل مي‌شود. اما در برخي موارد تعويض كامل پمپ ضروري است.

جوش آوردن در هواي گرم

اكثر اتومبيل‌هاي مدرن به سيستم خنك كننده مجهز هستند كه مي‌تواند موتور ماشين را حتي در اواسط تابستان در دماي مناسب نگه دارد. با اين حال، اوضاع در مورد خودروهاي قديمي متفاوت است.

تعويض رادياتور

خرابي فن رادياتور و جوش آوردن

پروانه موتور يا فن رادياتور باعث خنك شدن آب رادياتور و خنك شدن موتور مي شود. اگر آمپر آب نشان دهد كه درجه حرارت خيلي زياد است و فن رادياتور روشن نمي‌شود يا سرعت چرخش آن خيلي كند است، ممكن است قطعات پروانه موتور خراب شده و باعث جوش آوردن خودرو شود. براي بررسي وضعيت فن ابتدا كولر اتومبيل را روشن كنيد. اگر هنگام روشن شدن كولر از فن خنك كننده رادياتور استفاده شود، استارت فن يا مدار فرمان با مشكل روبرو مي‌شود.

اگر پس از خاموش كردن دستگاه، پره‌هاي فن به سختي چرخيدند، بايد تعويض شوند. مشبك جلوي رادياتور را چك كنيد زيرا ممكن است چيزي از ورود رادياتور به هوا جلوگيري كند.

شلنگ‌هاي مسدود شده

شيلنگ‌هاي اتومبيل وظيفه گردش مايع خنك كننده در موتور را دارند. اگر گرد و غبار يا ذرات ريز به داخل شلنگ‌ها وارد شود، گير كرده و منبع تغذيه در سيستم خودرو با مشكل روبرو مي‌شود، بنابراين هميشه شلنگ‌ها را بررسي و از تميزي آن‌ها اطمينان پيدا كنيد.

خرابي ترموستات

ترموستات مطابق برنامه مسير آب را در موتور باز و بسته مي‌كند. باز نشدن ترموستات در زمان تعيين شده باعث جوش آوردن ماشين مي‌شود.

خرابي ترموستات خودرو

هنگام جوش آوردن خودرو چه كاري انجام دهيم

كولر اتومبيل را خاموش و شيشه‌ها را باز كنيد.

اين كار باعث كاهش فشار بر روي موتور و به آن كمك مي‌كند تا سريعتر خنك شود. همچنين اگر در كنار جاده پارك مي‌كنيد، بلافاصله كاپوت را بالا زده تا موتور سريعتر خنك شود.

بخاري ماشين را روشن كنيد.

شايد عجيب به نظر برسد اما با روشن كردن بخاري مي‌توان گرماي موتور را به سرنشينان منتقل كرد تا موتور خنك شود.

اگر در ترافيك هستيد، دنده را خلاص و مقداري گاز بدهيد

اين كار سرعت واتر پمپ و فن رادياتور را افزايش مي‌دهد و هوا و مايعات بيشتري وارد رادياتور مي‌شوند. افزايش هوا و مايعات در گردش موتور باعث خنك شدن آن مي‌شود و بنابراين از جوش آوردن ماشين شما جلوگيري مي‌كند.

ترمز كمتري استفاده كنيد

اگر دماي موتور خودروي شما در ترافيك افزايش مي‌يابد، بهتر است به جاي توقف كامل حركت خود را خيلي آرام ادامه دهيد و از ترمز كمتري استفاده كنيد. ترمزگيري پي‌درپي باعث افزايش بار موتور شده و در نتيجه باعث جوش آوردن خودرو مي‌شود.

جهت جلوگيري از جوش آوردن در طول مسير توقف كنيد.

اگر احساس مي‌كنيد دماي ماشين شما به طور غير عادي در حال افزايش است، به سمت راست حركت كرده و در كنار جاده يا خيابان پارك كنيد و اجازه دهيد دماي موتور پايين بيايد.

خرابي واتر پمپ

آب رادياتور را بررسي كنيد.

مراقب باشيد اگر ماشين شما در حال جوش آوردن است بلافاصله در رادياتور را باز نكنيد، زيرا ممكن است آب جوش به شدت بيرون بريزد. اگر بعد از خنك شدن موتور نياز به افزودن آب به موتور داريد، در حالت روشن بودن ماشين آب اضافه كنيد.

در صورت لزوم مخزن مايع خنك كننده را پر كنيد.

سطح مايع خنك كننده اتومبيل خود را بررسي كنيد و در صورت لزوم مخزن را پر كنيد.

سعي كنيد محل نشت سيستم خنك كننده را پيدا كنيد.

شايعترين علت جوش آوردن خودرو نشتي در سيستم خنك كننده است. اگر با مسائل فني اتومبيل خود آشنا هستيد، به دنبال نشتي باشيد و سعي كنيد آن را پوشش دهيد. در غير اين صورت، از تعميركار متخصص كمك بگيريد.

يكي از اين قطعات اصلي و مهم، سر سيلندر خودرو است، كه در مكالمات تعميركاران و خدمات اين حرفه، قطعه‌اي شناخته شده و پركاربرد است كه مي‌تواند دليل محكمي براي اهميت آن باشد. بعلاوه، همه كارشناسان معمولاً به مالكان وسايل نقليه مختلف توجه و مراقبت دقيق از سرسيلندر و خودداري از انجام كارهايي را كه مي‌تواند به اين قطعه آسيب برساند، تأكيد مي‌كنند.

قلب هر خودرويي در وسط موتور آن مي‌تپد و همان اندازه كه نوع موتور بر عملكرد و كارايي خودرو تأثير گذار است، سلامت آن بر سلامت ساير قسمت‌هاي خودرو و به طور كلي قسمت فني آن نيز تأثير مي‌گذارد. موتور خودرو از چندين قسمت تشكيل شده و يك سيستم پيچيده و حرفه‌اي است.

سيستمي كه در آن هر جز در سلامت و عملكرد موتور نقش حياتي دارد. برخي از قطعات موتور و كيفيت آن‌ها نيز بر سلامت و عملكرد ساير قطعات و سيستم‌هاي خودرو تأثير مي‌گذارد و هرگونه خرابي در آن‌ها مي‌تواند به سيستم‌هاي ديگري به جز خود موتور آسيب برساند.

دانستن جزئيات بيشتر در مورد اين قسمت و عملكرد و كاربرد آن در موتور ممكن است رعايت نكات ايمني مربوط به آن را آسان‌تر كند. بنابراين بياييد نگاهي دقيق‌تر به نحوه عملكرد سرسيلندر بيندازيم.

عملكرد سرسيلندر 

سرسيلندر همانطور كه از اسمش پيداست بخشي از بلوك سيلندر است. اگر به بلوك سيلندر بدون لوازم جانبي دقت كنيد، متوجه باز بودن سطح فوقاني خواهيد شد. سرسيلندر اين سطح را مي‌پوشاند و محفظه احتراق را در داخل سيلندرها تشكيل مي‌دهد. اين قسمت فلزي كه يكي از اجزاي ثابت موتور است و روي بلوك سيلندر پيچ مي‌شود، علاوه بر عايق بندي سيلندر، وظيفه جلوگيري از خروج گازها از سيلندرها را براي احتراق مناسب مخلوط سوخت و گاز بر عهده دارد.

اجزاي سر سيلندر

سر سيلندر همچنين اجازه مي‌دهد تا سوخت در زمان مناسب به طور موقت در سيلندر تزريق شود و دود از محفظه احتراق خارج شود. به اين ترتيب، سر سيلندر داراي مجاري مختلفي براي تزريق سوخت و آب، خروج دود و ورود هوا است. اين قطعه داراي بخش‌هاي مختلفي است كه شامل موارد زير است:

• محل بسته‌شدن و قرار دادن شمع‌ها، اين قسمت بسته به نوع سرسيلندر در قسمت‌هاي كناري يا بالايي آن نصب مي‌شود.
• سوپاپ‌ها، گيت‌هاي سوپاپ‌ها، سيت‌سوپاپ‌ها، ميل سوپاپ و فنرها كه به منظور نصب سوپاپ‌ها روي سر سيلندر در جاي مخصوص خود نصب مي‌شوند.
• مجاري آب و روغن.
• منيفولدها، كه شامل نازل‌هاي اگزوز و لوله‌هاي ورودي سوخت به داخل سيلندر است.
• محل بستن ترموستات

بنابراين، بسياري از قطعات از طريق سر سيلندر به موتور متصل مي‌شوند. قطعاتي كه در عملكرد و كيفيت موتور نقش مهمي دارند. اين قطعات شامل سوپاپ، بادامك، ميل سوپاپ و ميل بادامك، ميل لنگ و شمع و لوازم جانبي آن‌ها مي‌باشد.

جنس سر سيلندر

همانطور كه در بالا ذكر شد، سرسيلندرها قطعات ساكن يك خودرو هستند كه توسط شركت‌هاي توليد كننده قطعات خودرو توليد مي‌شوند. سر سيلندر از مواد با كيفيت بالا مانند آلياژهاي آلومينيوم و آلياژهاي آهن (چدن) به روش تزريق و ريخته‌گري ساخته شده است. اين قسمت از ماشين اغلب به صورت يك تكه يا براي موتورهاي سنگين به چند قطعه ريخته مي‌شود و سپس تراشيده و به شكل دلخواه پرداخت مي‌شود.

سوختن سر سيلندر

به دليل قرارگيري محفظه احتراق موتور به عنوان گرمترين قسمت موتور درون سيلندر، اين قسمت بايد در هنگام كار خودرو گرماي زيادي را تحمل كند. هنگامي كه سر سيلندر براي مقاومت در برابر آن گرم مي‌شود، مي سوزد. همچنين، اگر موارد زير در نظر گرفته نشود، ممكن است سر سيلندر آسيب ديده و بسوزد:

سوختن سر سيلندر

• عدم رعايت ترتيب بستن پيچ‌ها هنگام باز و بسته شدن سيلندر
• وقتي گرم است باز شود
• فشار بيش از حد به سيلندر
• نقص در مسيرهاي جريان آب و روغن در سر سيلندر
• نقص احتمالي در سر سيلندر اتومبيل

عيب‌هاي سر سيلندر

اگر مي‌خواهيد سر سيلندر را عيب يابي كنيد، بايد با علائم خرابي سرسيلندر بيشتر آشنا شويد. در ادامه قصد داريم به طور كامل با نقص‌هاي احتمالي اين قسمت از ماشين و راه حل‌هاي مقابله با آن آشنا شويم.

ترك خوردن

به منظور يافتن ترك‌هاي احتمالي در سر سيلندر و سطح نشيمن سوپاپ، مي‌توانيد با استفاده از يك اسپري مخصوص، قطعات مشكوك به ترك خوردگي را بررسي كنيد. اگر مقدار ترك بسيار كم بود، با چسب قابل ترميم است. اما اگر ترك زياد باشد، بايد سر سيلندر را تعويض كنيد.

تابيدگي

يكي از رايج ترين نقايص سر سيلندر مربوط به تابيدگي آن است. اگر علائم زير را مشاهده كرديد، به اين معني است كه سر سيلندر شما تاب خورده است.

• كاهش يافتن كشش موتور
• گرماي بيش از حد موتور و مخلوط كردن آب و روغن
• حباب هاي هوا در رادياتور
• سوختن واشر سرسيلندر

كربناسيون

اگر موتور به طور ناقص احتراق ميكند، رسوبات كربن در پايين پيستو ، سوپاپ و محفظه احتراق تشكيل شده است. اين لايه رسوب حجم تراكم را كاهش ميدهد و بنابراين نسبت تراكم را افزايش مي‌دهد و در نتيجه سر سيلندر مي‌سوزد. به منظور حذف رسوبات كربن، مي‌توانيد از ۴ روش زير استفاده كنيد كه عبارتند از:

واشر سر سيلندر سوخته

استفاده از مواد شيميايي

در اين روش ابتدا بايد موتور اتومبيل را روشن كرده و پس از رسيدن به دماي طبيعي آن را خاموش كرده و شمع موتور را باز كرده و مقداري مواد شيميايي مخصوص در آن بريزيد و پس از ۱۰ ساعت موتور را روشن كنيد تا رسوبات تشكيل شده از اگزوز خارج شود. همچنين مي‌توانيد از مواد شيميايي به عنوان مكمل در مخزن سوخت استفاده كنيد.

استفاده از اكسيژن

براي استفاده از اين روش، ابتدا بايد بنزين را درون كاربراتور تخليه كنيد و سپس شمع‌ها را باز كنيد تا اكسيژن را از طريق يك لوله مسي به داخل سيلندر هدايت كنيد. ورود اكسيژن به داخل سيلندر باعث واكنش شيميايي آن با رسوبات كربن و تبديل كربن به گاز اسيد سيتريك مي‌شود.

استفاده از دستگاه سند بلاست

براي استفاده از اين روش ابتدا بايد مسير آب و روغن را ببنديد و مقداري گريس روي سطح سر سيلندر بزنيد تا پودر سنباده يا پودر شيشه با كمك دستگاه سند بلاست روي سطح مورد نظر پاشيده شود. اين مواد در تماس با كربن باعث از بين رفتن و جدا شدن رسوب مي‌شوند.

از دريل و برس استفاده كنيد

در اين روش بايد رسوبات كربن با استفاده از دريل دستي يا برقي و برس كاملاً از بين برود.

گشاد شدن، سوختن و خوردگي سوپاپ و گيت سوپاپ

اگر موتور خودرو فرسوده باشد، در سيستم سوپاپ سيلندر خوردگي ايجاد مي‌شود و در چنين مواردي بايد سرسيلندر تعويض شود.

https://estokdehnamaki.com/

مي‌توان سرسيلندر را به عنوان يك قطعه فلزي در نظر گرفت كه روي بلوك سيلندر نصب شده تا از ورود گازها در زمان لازم در روند كار موتور اتومبيل جلوگيري كند و همچنين ورود موقت سوخت و خروج دود را فراهم كند.

البته سرسيلندر در اين كارها تنها نيست و اين كارهاي مهم را با كمك واشر سرسيلندر، سوپاپ و ميل سوپاپ انجام مي‌دهد.

علاوه بر اين، سر سيلندر به دليل تماس مداوم با دماي بالاي اشتعال، نياز به خنك سازي دارد و اين وظيفه بر عهده سيستم خنك كننده خودرو است. به دليل وجود سوپاپ‌ها در سر سيلندر و چرخش مداوم ميل سوپاپ، ميل سوپاپ به روغن كاري نياز دارد.

سر سيلندر اگرچه بايد از فلز ساخته شود اما بايد داراي وزن كمي باشد زيرا اگر وزن آن خيلي زياد شود، قادر به حركت آنقدر سريع نيست كه بتواند كار خود را انجام دهد. اين قطعه بايد ظرفيت لازم براي حفظ عملكرد براي چندين سال را داشته باشد و نيازي به تعويض‌هاي كوتاه مدت ندارد.

خوشبختانه توليدكنندگان به فرمولي براي ساخت چنين قطعه‌اي رسيده‌اند. مي‌توان گفت كه آلومينيوم بهترين ماده براي ساخت سرسيلندر است كه حداقل ۵ سال عملكرد خود را حفظ مي‌كند. البته يك نمونه آهني نيز وجود دارد كه ممكن است حتي عمر طولاني‌تري داشته باشد.

دلايل خرابي سرسيلندر

اگرچه سرسيلندر به طور مداوم در معرض دماي بالاي محفظه احتراق قرار دارد، آلياژ آن به گونه‌اي است كه در شرايط عادي و با عملكرد مناسب قطعات خنك كننده و روغن كاري، از جمله سلامت پمپ روغن (اويل پمپ)، پمپ آب (واتر پمپ) و رادياتور، براي بسياري از افراد سال‌ها بدون هيچ مشكلي كار خواهد كرد.

خرابي سرسيلندر

از طرف ديگر، اگر به هر يك از اين قطعات آسيب برسد، مي‌تواند منجر به خرابي سرسيلندر شود. مهمترين دشمن سرسيلندر جوش آوردن ماشين است. دماي بيش از حد موتور باعث مي‌شود كه سر سيلندر به مرور زمان دچار تاب شود و نتواند وظيفه خود را در مورد آب بندي محظه احتراق انجام دهد.

البته اين كار به سرعت اتفاق نمي‌افتد و معمولاً در ابتدا واشر سرسيلندر آسيب مي‌بيند، اما اگر ماشين به مدت طولاني به جوش آوردن ادامه دهد يا دماي موتور بيش از حد زياد شود، در نهايت به سرسيلندر آسيب مي‌رساند.

براي جلوگيري از خراب شدن سرسيلندر چه بايد كرد؟

مهمترين اصل در نگهداري اجزاي موتور كه يكي از مهمترين آن‌ها سر سيلندر است، توجه به كيفيت عملكرد سيستم‌هاي روغن كاري و خنك سازي است. اگر سيستم خنك كننده متشكل از يك فن، رادياتور، پمپ آب و سنسور دما به درستي كار نكند، با افزايش دماي موتور، خطر آسيب به سر سيلندر و ساير اجزاي موتور مانند واشر سيلندر، پيستون و شاتون‌ها افزايش مي‌يابد.

آيا سبك رانندگي مناسب در سلامت سر سيلندر تأثير دارد؟

يكي از مواردي كه بايد در طول عمر سر سيلندر خود به خاطر بسپاريد، بهبود نحوه اداره و برخورد با خودرو است. هنگامي كه موتور سرد است، قطعات فلزي آماده انبساط ناگهاني نيستند، بنابراين بايد از استفاده بيش از حد از گاز در اتومبيل تازه روشن شده خودداري شود. همچنين، رانندگي با سرعت زياد براي مدت طولاني باعث افزايش فشار داخل سيلندر مي‌شود و در نتيجه آستانه تحمل فلز كاهش مي‌يابد و آسيب پذيري آن با همان عامل افزايش مي‌يابد.

سرسيلندر تراش خورده

نگهداري كافي از سيستم خنك كننده و روغن كاري موتور نيز مي‌تواند باعث افزايش طول سر سيلندر شود.

نشانه‌هاي خرابي سرسيلندر

وقتي سر سيلندر تاب برميدارد ابتدا مي‌توان به جاي تعويض آن را تعمير كرد. بدين منظور سر سيلندر باز و ماشين كاري مي‌شود تا سطح آن يكنواخت باشد. پس از اين، بايد يك واشر سرسيلندر ضخيم‌تر روي موتور نصب شود. با اين حال، سر سيلندر تعمير شده معمولاً نمي‌تواند مانند يك سر سيلندر جديد عمل كند و در نهايت باعث مشكلاتي مي‌شود كه نياز به تعويض سر سيلندر دارد.

زمان

زمان نشانه اصلي نيست، اما هميشه بايد آن را در نظر داشته باشيد. اگر خودروي شما صفر يا ۲ تا ۳ سال از توليد آن مي گذرد، احتمالاً سرسيلندر مشكلي ايجاد نمي‌كند. با اين حال، اين قطعي نيست و شما بايد به علائم ديگر توجه كنيد.

عملكرد ضعيف موتور

از آنجا كه سرسيلندر نقش بسزايي در موتور خودرو دارد، خرابي سرسيلندر تأثير زيادي در عملكرد موتور خواهد داشت. اگر سرسيلندر از كار بيفتد، مشكلي در چرخه احتراق وجود دارد و ممكن است هواي فشرده آزاد شود.

نشت مايع خنك كننده

عملكرد سيستم خنك كننده و مايعات آن خنك كردن موتور و اجزاي آن از جمله سرسيلندر است. خرابي سر سيلندر مي‌تواند منجر به نشت مايع خنك كننده شود. مانند روغن، نشت به چندين روش قابل تشخيص است. اولين راه اين است كه به مايع خنك كننده نگاه كنيد و آن را خارج كنيد. در اتومبيل‌هاي مدرن، علامت دماي آب نيز نشانه خوبي است. يكي از دلايل نشت مايع خنك كننده از سر سيلندر شكسته بودن است.

نشت روغن

سر سيلندر حاوي روغن است. اين روغن براي از بين بردن اصطكاك و كاهش گرما استفاده مي‌شود. به همين دليل و با مشاهده نشت روغن، مي‌توانيد به راحتي وجود آسيب در آن را تشخيص دهيد.

سر سيلندر

تشخيص نشت روغن به اين صورت است كه اگر براي مدتي ماشين را در يك مكان خاص پارك كنيد، زير آن روغن مشاهده خواهيد كرد. همچنين در اتومبيل‌هاي مدرن، علامت Check Oil روي صفحه آمپر كمك كننده‌اي براي تشخيص نشت روغن است.

نداشتن احتراق كامل

اين مورد دليل مشابهي با موارد فوق دارد. سرسيلندر فضاي بالاي سيلندر را مي‌بندد تا مخلوط سوخت و هوا و احتراق را براي بهترين حالت فشرده كند. اگر سرسيلندر از كار بيفتد، سيلندر به درستي تحت فشار قرار نمي‌گيرد، اين به معني فشرده‌سازي نامناسب هوا و سوخت است. به اين ترتيب احتراق به خوبي انجام نمي‌شود و عملكرد موتور مختل مي‌شود.

حتي در موارد بحراني نيز احتراق ممكن است به هيچ وجه رخ ندهد. در صورت عدم كنترل، حتي سوخت باقيمانده نيز مي‌تواند به موتور آسيب برساند. به همين دليل اگر اين مشكل را مشاهده كرديد بهتر است هرچه سريعتر آن را حل كنيد تا هزينه بيشتري براي شما نداشته باشد.

دود خارج شده از موتور

هنگامي كه سر سيلندر با يك مشكل اساسي روبرو است ممكن است گازهاي خروجي وارد محفظه موتور شوند. در اين حالت دود از زير كاپوت و محفظه موتور خارج مي‌شود و قابل مشاهده است. در چنين مواردي بايد سرسيلندر سريعاً تعويض شود. نكته مهمي كه بايد به آن توجه كنيد اين است كه در صورت مشاهده هر يك از علائم فوق، منتظر بيرون آمدن دود از موتور نباشيد و به تعميرگاه مراجعه كرده و در صورت لزوم، سرسيلندر را تعمير كنيد.